Bon to jedna z najstarszych tradycji duchowych na świecie. Jej założycielem jest Tonpa Shenrap Miwoche, oświecona istota, która wybrała narodziny na tym świecie, aby wyprowadzić czujące istoty z cierpienia ku wyzwoleniu. Nauki Bon dotyczą natury rzeczywistości, wzajemnych powiązań wszystkich żywych istot ze sobą i ich środowiskiem oraz odkryciem naszego wrodzonego stanu Buddy.

Bon rozpoznaje wiele oświeconych istot - Buddów, Dakini i Khandro, które wspierają praktykujących, chronią nauki i dzielą się z nami swoimi błogosławieństwami i realizacją. Do najważniejszych z nich w naszej tradycji należą:

Kuntu Zangpo

Kuntu Zangpo (skt. Samantabhadra) i jego towarzyszka, Kuntu Zangmo, są reprezentacjami pierwotnego Buddy, czyli dharmakaji (bönku). Kuntu Zangpo oznacza „wieczną dobroć”. W naukach dzogczen, Kuntu Zangpo reprezentuje nagą, podobną do nieba, pierwotnie czystą naturę naszego umysłu.

Kuntu Zangpo jest przedstawiany w błękitnym kolorze nieba, nagi i bez ozdób, co oznacza najbardziej wewnętrzny aspekt, stan pierwotny. Obdarzony podwójną mądrością pustki (aspekt kobiecy) i zręcznymi środkami (aspekt męski), jego wielkie współczucie dla wszystkich czujących istot prowadzi nas do uznania naszych własnych umysłów za puste i pozbawione korzeni.

Tonpa Szenrab Miwoczie

Tonpa Szenrab Miwoczie (Najwyższy Nauczyciel) jest formą nirmanakaji, czyli ciałem emanacyjnym (tulku) Kuntu Zangpo. Jest założycielem tradycji Bon.

Pokojowy w manifestacji, ozdobiony jest 13 ozdobami spokojnego bóstwa. Jego prawa ręka jest wyciągnięta na kolanie i trzyma jungdrung (swastykę), symbol wiecznej prawdy. Lewą rękę kładzie na kolanach z dłonią do góry w geście medytacji.

Według historii Bön, Tonpa Shenrap urodził się około 18 000 lat temu w rodzinie królewskiej w Olmo Lungring, czystej krainie uważanej za część Tazik, na zachód od Tybetu. Porzucił swoje królestwo w wieku 31 lat, został mnichem, po dziewięciu latach osiągnął stan buddy, a następnie podróżował po całym kraju, rozpowszechniając nauki Bon i wykonując różne rytuały. Pewnego razu wszedł do królestwa Szang Szung w zachodnim Tybecie. Tam dał pierwsze nauki Bon w tym regionie, gdzie zakorzeniły się i trwają do dziś. Jego żony i dzieci również odegrały znaczącą rolę w historii Bon.

Shenla Ökar i Buddowie Sześciu Sfer

Shenla Ökar (Bóstwo Shen Białego Światła) jest formą sambhogakaji (dzogku) Kuntu Zangpo, pierwotnego Buddy i jest najważniejszym bóstwem w tradycji Bon. Jest bóstwem współczucia i manifestuje się dla dobra istot sześciu światów (jak przedstawiono obok, na wizerunku), prowadząc wszystkie cierpiące istoty do ostatecznego wyzwolenia.

Shenla Ökar jest przedstawiany jako świecące białe bóstwo z jedną twarzą i dwoma ramionami. Ręce składa na kolanach w geście medytacji. Zdobi go 13 pięknych ozdób łagodnego bóstwa: korona, kolczyki, trzy naszyjniki (krótki, średni i długi), bransoletki, obrączki, opaski na ramię, szalik, spódnica, tron, złota dekoracja za tronem i aureola. Często pojawia się w środku Drzewa Schronienia i czasami jest uważany za formę Tonpy Shenraba.

Szierab Chamma

Szierab Chamma, Matka Mądrości i Miłości, jest łagodnym bóstwem, które jest źródłem mądrości. Jej lekarstwem jest miłość i współczucie.

Znana również jako Satrik Ersang w języku Zhang Zhung, jest głównym bóstwem żeńskim w tradycji Bon i jednym z najwyższych bóstw w Bon, pierwsza wśród Czterech Transcendentnych (do których należą Shenla Ökar i Tonpa Szenrab). Wśród wielu przejawów Szierab Chammy, główne to: gniewna obrończyni Sipé Gyalmo (Królowa Istnienia) i Yeshé Walmo (Bogini Mądrości).

Szierab Chamma jest zwykle przedstawiana w kolorze żółtym o młodzieńczym wyglądzie. Siedzi na tarczach słońca i księżyca na tronie z lotosu. W prawej dłoni, na wysokości serca, trzyma wazon wypełniony nektarem współczucia. W lewej dłoni trzyma łodygę kwitnącego lotosu, która podtrzymuje lustro mądrości. To lustro ukazuje wszystkie przemijające zjawiska jako pozbawione wrodzonej egzystencji.

Sipe Gyalmo

Sipe Gyalmo, Królowa Świata (wszechświata) jest najważniejszym z gniewnych obrońców Yungdrung Bön. Jest gniewną formą Szierab Chammy. Dzięki niej miłująca dobroć i współczucie Szierab Chammy manifestuje się w gniewnej formie, aby odeprzeć zło (i nasze własne nieszczęścia lub negatywności) oraz aby chronić i leczyć wszystkie czujące istoty.

Sipe Gyalmo jest koloru ciemnoniebieskiego i ma trzy twarze: prawa twarz jest biała, lewa czerwona, a środkowa ciemnoniebieska. Jeździ na ośle i ma sześć ramion trzymających sztandar zwycięstwa, miecz z żelaznego meteorytu, phurbe (sztylet rytualny), lustro, hak i kielich z czaszki. Jest ozdobiona czaszkami, skórą tygrysa i niedźwiedzia, a jej czaprak to świeżo pozbawiona skóry ludzka kość. Jej okrucieństwo i przerażający wygląd pokazują, że przebija się przez ego i ignorancję praktykujących i może chronić przed wszelką krzywdą.

Yeshe Walmo

Yeshé Walmo, Obrońca Mądrości, jest uważany za aspekt mądrości Sipé Gyalmo i na wpół gniewną formę Szierab Chammy. Jest strażniczką mądrości Bon, w tym tekstów i przedmiotów świętych, a także praktykujących Bon.

Historycznie, za każdym razem, gdy praktykującym Bon groziło prześladowanie, święte teksty Bon i przedmioty rytualne były ukrywane w sekretnych miejscach: w górach, jaskiniach, pod skałami itp. Yeshé Walmo jest bóstwem odpowiedzialnym za ochronę tych ukrytych tekstów i świętych przedmiotów. Jest tego samego koloru co Sipé Gyalmo, ale ma tylko jedną twarz i dwa ramiona. Stoi na jednej nodze, wykonując gest taneczny lub mudrę. Ozdobiona pawimi piórami, symbolizującymi przemianę trucizny (ignorancji) w mądrość, nosi girlandę z odciętych głów, pokazując swoją moc przebijania się przez nasz egoizm i ignorancję. W prawej ręce trzyma płonący miecz z meteorytu, a w lewej wazon wypełniony nektarem, który przywraca życie i siłę życiową praktykujących. Nosi skórę tygrysa i jest otoczona płomieniami, które spalają ignorancję na popiół.

Khandro Pięciu Żywiołów

Khandro Pięciu Żywiołów. Każdy z pięciu elementów jest powiązany z khandro (skt. Dakini), czyli boginią. Khandro reprezentują czysty, oświecony aspekt każdego z elementów.

Żywioły odgrywają fundamentalną rolę w wielu starożytnych tradycjach leczniczych i duchowych. Tradycje tybetańskie uznają pięć elementów - przestrzeń, powietrze, ogień, wodę i ziemię - które istnieją zarówno w czystej, jak i nieczystej formie i składają się na całą egzystencję. Elementy są rozumiane nie tylko jako właściwości fizyczne, ale także jako leżące u ich podstaw energie, z których powstają wszystkie doświadczenia - świat fizyczny, nasze ciała, nasze emocje i nasze umysły.

Obraz obok przedstawia khandro z praktyki zwanej „Odzyskiwanie elementów”. Centralną postacią jest białe khandro przestrzeni, wielka matka, z której wywodzą się wszystkie inne elementy. W prawej ręce trzyma ozdoby i klejnoty, a w lewej czarkę z czaszki wypełnioną nektarem. Centralną postać otaczają khandro powietrza (zielony), ognia (czerwony), wody (niebieski) i ziemi (żółty). Pośród wielu innych cech, połączenie z khandro przestrzeni łączy nas z jakością przestronności, posiadania wystarczającej ilości miejsca na całe nasze życie i doświadczenia; khandro powietrza, elastyczność; khandro ognia, radości i kreatywności; khandro wody, spokoju i komfortu i khandro ziemi, stabilności i uziemienia.

Drenpa Namkha

Drenpa Namkha, urodzony w VIII wieku w południowo-zachodnim Tybecie w pobliżu świętej góry Kailaś, był najważniejszym wczesnym nauczycielem Bon i jest również uważany za emanację założyciela Bon, Tonpy Shenraba. Jest ojcem Tewanga Rigdzina, którego praktykę długowieczności naucza Tenzin Wangyal Rinpocze i inni nauczyciele Bon.

Drenpa Namkha jest przedstawiony jako jasnoniebieska postać z jedną twarzą i dwoma ramionami, bogato odziana w koronę, klejnoty i przepaskę. W prawej dłoni trzyma jungdrung (skt. swastyka), aby wskazać niezniszczalność i niezmienność nauk. W lewej ręce trzyma kielich z czaszki. Ma zarówno spokojną, jak i gniewną energię, o czym świadczy jego lekko wyprostowana prawa noga a lewa noga przyciśnięta do ciała.

Tapihritsa

Tapihritsa, urodzony w VII-VIII wieku w koczowniczej rodzinie mieszkającej w kraju Zhang Zhung (obecnie północno-zachodni Tybet), jest uważany zarówno za postać historyczną, jak i oświeconą istotę, która reprezentuje prawdziwą naturę rzeczywistości.

Tapihritsa był 25 mistrzem w linii przekazu ustnego, znanej jako Zhang Zhung Nyen Gyü, który przekazał podstawowe instrukcje dzogczen o naturze umysłu tylko jednemu lub dwóm uczniom. Wszyscy ci mistrzowie osiągnęli tęczowe ciało, czyli ciało światła, co oznacza, że po ich odejściu fizyczne ciało zniknęło, nie pozostawiając żadnego śladu. Po osiągnięciu tęczowego ciała Tapihritsa pojawił się później jako młody chłopiec, aby udzielać wskazówek i nauk Nangzherowi Löpo. Pozwolił swojemu uczniowi spisać podstawowe nauki z korzyścią dla przyszłych pokoleń.

Tapihritsa, podobnie jak Tonpa Szenrab, jest często uważana za centralny obiekt schronienia podczas praktyk medytacji.

Gyerpung Nangzher Lopo

Gyerpung Nangzher Lópo był znanym uczonym i praktykującym VIII wieku. Jako pierwszy spisał nauki Zhang Zhung Nyen Gyü (ustny przekaz Zhang Zhung), jedne z najbardziej szanowanych serii nauk Bon dzogczen, którą otrzymał od swojego mistrza Tapihritsy.

Nangzher Lópo należał do słynnej rodziny Guribów z Zhang Zhung, ważnej rodziny z kilkoma dzierżawcami linii Bon. Otrzymał nauki od Dawy Gyaltsena. Dzięki praktyce jidama Zhang Zhung Meri uzyskał wielką władzę i został królewskim kapłanem króla Ligminchy. Jednak Nangzher Lópo rozwinął dumę ze względu na swoją wielką moc i sławę i aby pomóc mu przezwyciężyć te negatywności , Tapihritsa, po osiągnięciu tęczowego ciała, ukazał mu się w postaci młodego chłopca, który rzucił wyzwanie jego zrozumieniu własnej natury. Uwolnił go od jego subtelnych zaciemnień.

Thangka ilustruje moment, w którym Nangzher Lópo osiągnął najwyższe urzeczywistnienie i spontanicznie skomponował nabożną modlitwę do swojego współczującego mistrza Tapihritsy, który zamanifestował się na niebie nad nim jako promienny Budda z białego światła.

Król Ligmincha

Król Ligmincha był ostatnim monarchą Bon starożytnej krainy Zhang Zhung, kolebki cywilizacji tybetańskiej. Jako król był zarówno duchową, jak i świecką głową swojego kraju. W języku Zhang Zhung ligmi  oznacza „istnienie”, a cha (rkya) oznacza „honorowy” lub „Pan”.

Do siódmego wieku Zhang Zhung było odrębnym państwem, które obejmowało znaczną część dzisiejszego zachodniego Tybetu: obszary wokół góry Kailaś i jeziora Manasarovar. Zhang Zhung został zaanektowany przez Tybet po zabójstwie króla Ligminchy przez króla Trisonga Detsena.

Kiedy Geshe Tenzin Wangyal Rinpocze założył Ligmincha w 1992 r., Nazwał ją imieniem króla Ligminchy, aby odzwierciedlić misję instytutu polegającą na zachowaniu duchowej głębi starożytnych nauk Bon oraz kultury i tradycji Bon.